Categories
O językach

Kiedy wariat językowy nie ma co robić, czyli trochę o dostosowywaniu międzysłowiańskiego do innych języków i rosyjski tekst w polskim ubraniu

Cześć wszystkim. Główną częścią tego wpisu będzie tekst, który wkleję na samym końcu, ale żebyście zrozumieli, o co w nim chodzi, muszę najpierw napisać trochę o jednej ciekawostce, dotyczącej języka międzysłowiańskiego.
Tak jak pisałem w poprzednim wpisie o międzysłowiańskim, jest to język, który powinien być zrozumiały dla wszystkich Słowian. Zdarzają się jednak też sytuacje, kiedy np. piszemy do kogoś z konkretnego słowiańskiego kraju lub kilku krajów ze zbliżonymi językami, albo też z nim rozmawiamy. No i wtedy przydaje się coś, na co my mówimy flaworyzacja. Chyba wam tu nie wspominałem o tym, że w łacince i teoretycznie też w cyrylicy międzysłowiański może być zapisywany na kilka sposobów, mniej lub bardziej naukowo, jak my to mówimy. Do tych naukowych czy naucznych znaków mogą należeć np. takie litery jak E z haczykiem (Ě), przekreślone D (Đ), polskie Ć, Ą, litewskie U z ogonkiem, skandynawskie A z kółkiem i jeszcze kilka innych. Te znaki mają kilka funkcji, z których najważniejsza jest taka: W różnych językach słowiańskich niektóre głoski ukształtowały się w różny sposób i tak na przykład krowa po czesku i słowacku to kráva (przez długie A), we wszystkich językach południowosłowiańskich krava, po polsku i łużycku krowa i w językach wschodniosłowiańskich korova. Dlatego jeśli piszemy do Polaka lub Słowianina Wschodniego, lepiej napisać glovny grod niż glavny grad, czyli dosłownie tłumacząc główne miasto, stolica. A z kółkiem jest tu kompromisem, bo jest to tak na prawdę litera A z malutkim O nad sobą.
Tak samo, w większości języków słowiańskich nie ma samogłosek nosowych, więc jak nie piszemy do Polaka, możemy omijać litery z ogonkami, ale jak wiemy, że nasz tekst będzie czytał Polak, można te ogonki wstawiać, jeśli tylko wiemy, gdzie i jak. Albo jak taki tekst zobaczy ktoś ze wschodu Słowiańszczyzny, łatwo się zorientuje, że litera Ę to najczęściej jego JA (dziękuję to po ukraińsku diakuju, język – jazyk, cielę – telia, wiązać po międzysłowiańsku vęzati albo vezati, po ukraińsku wiazaty itd.). I ostatni przykład, E z haczykiem, tak zwany jać. W polskim to miękkie IA/IE (rzeka, dzieło, miasto, ale w mieście), w ukraińskim praktycznie zawsze będzie to I (rika, diło, misto, w misti), podobnie w chorwackim jest to miękkie JE lub IJE, w serbskim zawsze twarde E, w rosyjskim znowu zawsze miękkie IE i tak można by kontynuować. Z drugiej strony normalne E będzie zawsze E, tylko gdzieś twarde, a gdzieś miękkie (po czesku den, po polsku dzień, po rosyjsku dień). Dlatego np. jak piszemy do ukraińca, możemy śmiało wszystkie litery Ě zastąpić przez I. Albo jak piszemy do Serba, to wiemy, że ta litera jest mu niepotrzebna, podobnie w rosyjskim, bo Serb i tak wszystkie E będzie czytał twardo, a Rosjanin intuicyjnie miękko.
No i teraz wreszcie do samego tekstu. Na stronie internetowej mamy skrypt, do którego można wkleić tekst pisany naukowymi literami i on go skonwertuje albo do standardowego międzysłowiańskiego w łacińce lub cyrylicy, albo też do bardziej północnego lub południowego ubrania, tak bym to nazwał. Kiedyś był on bardziej rozbudowany i można było za pomocą niego doprowadzić do tego, że nasz tekst wyglądał, jakby był pisany powiedzmy np. po polsku, rosyjsku, ukraińsku itd. No i ja pewnego dnia stwierdziłem, że można by spróbować trochę się pobawić. Skopiowałem sobie z jednej rosyjskiej strony opis rosyjskiego układu klawiatury, który zawiera wiele różnych znaków z alfabetów innych języków piszących cyrylicą, przepisałem ten opis do naszej naukowej pisowni, wrzuciłem do transliteratora i wybrałem polski. No i wyszło coś, co możecie sobie przeczytać poniżej. Ciekaw jestem, jak będzie to brzmiało wam, których językiem ojczystym jest polski. Miłego czytania.

Wdechnowienie iznaczalno przyszło od jednej minimalistycznej klawiaturnej rozkładki, przednaznaczonnej dla nabora tekstów w dorewolucjonnej russkiej ortografii i okazawszej się niedostąpnej dla skaczywania. W procesie sezdania robotosposobnej kopii snaczała pojawiła się ideja dobawić jeszcze bukwy białorusskiego i ukraińskiego alfabetów, a także specjalne symbole i znak udarzenia, zatem — wsze ostalne słowiańskie bukwy i diakrytyczne znaki. Spuścię niekotore wrzemię była także nakoniec dobawiena poddzierżka azjatskich języków i realizowana sewmieścima anglijska rozkładka. Niekotore oddzielne idei byli zaimstwowane iz trzech rozkładek, upominawszych się wysze; schema rozpołożenia abchazskich klawisz pełnością zaimstwowana iz sącestwującej abchazskiej rozkładki. Rozpołożenie nierozrywnego probiała zaimstwowano iz mnogojęzycznej rozkładki Colemak.

Ustanoweczny archiw podgotowien w programie Microsoft Keyboard Layout Creator wersji 1.4. Ischodny fajl opisywający rozkładką, przyłagajet się. Także przyłagajet się skript na językie Python 3.0, izpolzowawszy się dla sezdania schemy rozkładki w naczale stronicy i karcinek z izobrażeniami klawisz. Dla korektnej roboty skripta nieobchodzimo ustanowić interpretator języka Python i biblioteką Pyt. S przeczyślennymi wysze ischodnymi fajlami, a także s samej rozkładkoj możno działać wsze, co ugodno.

Ja, władzielec autorskich praw na eci roboty, nastojącym dobrowolno przedają ich w obcestwienne dostojanie.

Categories
O językach

Kilka słów o języku międzysłowiańskim/Několiko slov o medžuslovjanskom jezyku

Cześć wszystkim już znowu z domu z Pragi, zdravejte vsi uže iznova iz doma iz Pragy. Dotarłem szczęśliwie ze Sycylii, z tym że mieliśmy małą przygodę z bagażem, który dostaliśmy dopiero następnego dnia, ale cóż.
Pisałem jakiś czas temu, że chciałbym wam opowiedzieć m.in. o języku międzysłowiańskim i o tym, co robię w tym projekcie, a więc spełniam obietnicę. Nie będę pisał całego wpisu po międzysłowiańsku ze względu na możliwe problemy z czytaniem przez syntezatory mowy.
Najpierw trochę o samym języku: Międzysłowiański to sztuczny język słowiański, stworzony przez grupę ludzi z całego świata, którzy są w kontakcie głównie przez internet. Jego główną myślą jest zrozumiałość dla wszystkich Słowian bez poprzedniej nauki tego języka, co moim zdaniem w dużym stopniu się udaje.
Gramatyka międzysłowiańskiego jest bowiem bardzo naturalistyczna, zbliżona do żywych języków słowiańskich. Ktoś mógłby pomyśleć, że skoro język jest sztuczny, to nie powinien on mieć przypadków i innych podobnych trudnych rzeczy. Otóż wcale tak nie jest, bo zależy, dla kogo taki język tworzymy. Międzysłowiański jest głównie dla Słowian, co oznacza, że ma on być łatwy głównie dla nich. Słownictwo też staramy się brać z języków słowiańskich, przyczym wybieramy takie słowa, które są najbardziej powszechne.
Jeśli chodzi o pismo, język międzysłowiański może być zapisywany i łacinką, i cyrylycą, bo te dwa pisma dzielą narody słowiańskie na dwie połowy, zachodnią i wschodnią. Swoją drogą, jak już piszę o narodach słowiańskich, to jeszcze trochę o historii i celu tego projektu. Pierwszym językiem międzysłowiańskim był już starosłowiański, stworzony przez Cyryla i Metodego w IX wieku. Z tego co wiadomo jak na razie, stworzyli oni ten język na podstawie swojego ojczystego języka słowiańskiego z okolic Solunia w dzisiejszej Grecji, ale musieli trochę go dostosować do wariantu wtedy jeszcze jednego języka słowiańskiego, którym rozmawiali ludzie na obszarze dzisiejszych Moraw, a więc jednym elementem był język południowy, drugim język zachodni.
Kolejne podobne projekty pojawiają się od XVII wieku, wielki rozwój nastąpił w XIX wieku w związku z odrodzeniem narodów słowiańskich w Austrii – Czechów, Słowaków, Słoweńców, Chorwatów itd. Warto tutaj podkreślić, że wielu twórców takich języków odbierali języki słowiańskie jako jeden język, tak samo jak też narody słowiańskie jako jeden naród.
W XX wieku myśl języka międzysłowiańskiego była dość nieaktualna i niepopularna, bo władze krajów komunistycznych propagowali język rosyjski, który niestety nie może spełniać funkcji języka międzysłowiańskiego, gdyż tak jak wszystkie inne języki słowiańskie ma on swoje osobliwości i nie jest zrozumiały bez poprzedniej nauki dla wszystkich Słowian.
No i dochodzimy do naszych czasów. Na początku XXI wieku pojawił się projekt Slovio jako pierwszy taki język robiony na internecie, niestety z tą wadą, że jego system był w dużym stopniu skopiowany z esperanto, czyli nienaturalny dla Słowianina, a po drugie autor i część społeczności byli nastawieni bardzo panslawistycznie, radykalnie wobec Żydów itp. Poza tym później zaczęły pojawiać się kolejne podobne projekty i autor języka Slovio zareagował kupowaniem domen o nazwach podobnych do tych innych języków, jakimiś atakami w stronę ich autorów itd. Z czasem Slovio zanikło i powstały dwa podobne języki, Slovianski i Nowosłowiański, każdy zrobiony na troszkę innych zasadach, ale w wyniku końcowym prawie takie same. Dzięki temu niektórzy zaciekawieni pisali mieszanką tych dwóch języków, stopniowo oba warianty zbliżały się do siebie coraz bardziej, aż po naszej pierwszej konferencji naukowej w zeszłym roku zaczęliśmy pracować nad ujednoliceniem, co się udało po kilku miesiącach.
Teraz istnieje język międzysłowiański, który ma swoją gazetę internetową, czasopismo naukowe, dwie grupy na Facebooku, jedną strikte językową, drugą dyskusyjną. Chciałbym teraz nadmienić, że nie przepadamy za różnymi tendencjami panslawistycznymi lub prorosyjskimi, chcielibyśmy, żeby nasz język był po prostu środkiem komunikacji bez jakiejkolwiek ideologii.
Na razie niewiele ludzi niestety zna międzysłowiański biegle, jest to nas pięciu w komisji, która pracowała nad ujednoliceniem, oraz niektórzy inny członkowie facebookowych grup. Istnieje już podręcznik po angielsku i chyba rosyjsku, teraz wyjdzie wersja chorwacka i chińska, chyba też hiszpańska. Można nauczyć się też z tekstów na naszych stronach internetowych i z gramatyki, co jest chyba trochę specyficzne podejście, ale kilka takich osób też jest. Pewnie się zastanawiacie, dlaczego jeszcze nie podałem żadnego adresu, spokojnie, wszystko będzie na końcu wpisu.
Co do naszych celów, chcielibyśmy np. doprowadzić do tego, by na produktach takich jak artykuły spożywcze nie było bardzo podobnych napisów w iluś językach słowiańskich, tylko po międzysłowiańsku łacinką, pod tym cyrylicą i tyle. Dzięki temu trzeba by było mniej drukować i można byłoby dotrzeć do większej ilości ludzi. Też byłoby fajnie, gdyby na lotniskach i w innych miejscach publicznych zwłaszcza w krajach niesłowiańskich były napisy po międzysłowiańsku typu toaleta, wyjście itd. Mieliśmy już jeden taki eksperyment, w ramach którego turyści z krajów słowiańskich w jednym hotelu w Izraelu otrzymywali ulotkę po międzysłowiańsku z informacją o godzinach śniadania, autobusach na plażę itd., przyczym zrozumiałość była na podstawie ankiety 80 %. Podobny wynik dostaliśmy też po opublikowaniu ankiety internetowej, dotyczącej zrozumiałości międzysłowiańskiego.
Dlatego mogę powiedzieć, że projekt się rozwija i mam nadzieję, że będzie coraz lepiej. Przydałyby się teraz jakieś lekcje, to ma robić mój kolega z Poznania, prawdopodobnie przez Skype i symbolicznie płatne, ale jak na razie nie ma na to czasu.
Jeszcze parę słów o tym, co ja mam wspólnego z projektem. Dowiedziałem się o nim chyba w 2011 albo 2012 roku z internetu i bardzo mnie on zaciekawił, ponieważ jak tu już pisałem, słuchałem kiedyś na falach średnich i nie tylko różnych języków słowiańskich, słucham też muzyki i czytam w internecie, co umożliwiło mi związywać sobie powoli fakty i zaczynać rozumieć, jak działa który język słowiański. Pojęcie ogólne o językach słowiańskich też mi ułatwiło naukę międzysłowiańskiego, to jest fakt i chyba drobna wada. Nauczyłem się na podstawie gramatyki na stronach wtedy jeszcze obu projektów, skontaktowałem się ze społecznością, potem się rozmawiało na różnych obozach typu ICC ze słoweńcami, chorwatami itp. no i od 2015 roku jestem członkiem stowarzyszenia, które propaguje też język międzysłowiański. W międzyczasie robiłem też audycje po międzysłowiańsku w jednym radiu internetowym, gdzie prezentowałem słowiańską muzykę ludową i jej podobną. Dla projektu zrobiłem też klawiatury do pisania łacinką oraz cyrylicą.
Pisałem o tym, że wiedza o językach słowiańskich ułatwia naukę międzysłowiańskiego. Jest to niewątpliwie prawda i może stanowić to problem dla kogoś, kto zna tylko swój język ojczysty, bo zwłaszcza jeśli mówimy po międzysłowiańsku, trzeba w niektórych sytuacjach improwizować. Jeśli wiemy też o innych językach, można tak robić, a jeśli nie wiemy, trzeba albo się trzymać tego, co znamy, albo też improwizować z nadzieją, że zostaniemy zrozumieni przez drugą stronę. Jeden z twórców zawsze mówi, że najważniejsza jest gramatyka, bo słownictwo mamy tak na prawdę dość podobne i wiele problemów powstaje na podstawie różnic w gramatyce.
Chyba tyle co do samego języka. Na koniec obiecane linki, gdyby ktoś był zaciekawiony. Teksty po międzysłowiańsku polecam czytać albo eSpeakiem, albo Iwoną, bo te syntezatory radzą sobie z czeskimi haczkami, które międzysłowiańska łacinka ma. Z cyrylicą jest większy problem z perspektywy osoby niewidomej, bo mamy w niej dwie litery wschodniosłowiańskie, a jedną literę serbską, na co nie liczy żaden z syntezatorów. Dobra, chyba chorwacki Vocalizer dałby w miarę radę.
Strona języka po angielsku z tekstami:
http://www.interslavic.net/
Gazeta internetowa:
http://izvesti.info/
Podręcznik:
http://www.neoslavonic.org/
Dynamiczny słownik polsko-międzysłowiański:
http://steen.free.fr/interslavic/slownik_dynamiczny.html
Normalna wersja słownik:
http://steen.free.fr/interslavic/pl-ms.html
Istnieje też coś podobnego pomiędzy międzysłowiańskim i angielskim, rzucę linkiem, jeśli ktoś będzie chciał.
Archiwum moich audycji po międzysłowiańsku:
http://tyflonet.com/siciliano/arhiv/
Playlista filmików na YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=4rywS-Je5lU&index=44&list=PLLUq2KhkbVqQYj_fFkm674rbVbkZqUP5
Tutaj drobna uwaga. Przygotowałem link tak, żeby po jego otwarciu odtwarzało się nagranie tłumaczenia Małego Księcia. Jak pójdziecie po nagłówkach, znajdziecie różne rzeczy, ale nie wszystkie są mówione po międzysłowiańsku, niektóre mają po prostu zrobione napisy w formacie niedostępnym dla czytników ekranu.
Strona naszej konferencji naukowej:
http://cisla.slavic-union.org/
Nazwa grupy językowej na Facebooku:
Interslavic – Medžuslovjansky – ???????????????
Nazwa grupy dyskusyjnej:
Medžuslovjansko Věće Interslavic Assembly ??????????????? ????

Gdyby kogoś z was zaciekawił język międzysłowiański, z przyjemnością odpowiem na wszelkie pytania.
Życzę miłego weekendu i do następnych wpisów. Želaju prijetny vikend i do slědujučih vpisov.

Categories
O językach Piosenki i moje skojarzenia z nimi Z mojego życia

Pieśniczka uod country kapeli ze Ślónska i kapke uo tym, jak to było z mojim polskim

Categories
O językach O radiu i z radia

Felieton w polskiej gwarze wileńskiej z litewskiego radia

Categories
O językach

Co będzie w tej kategorii

Ta kategoria będzie chyba jedną z tych, do której będę dawać posty, należące do dwóch kategorii. Jak napisałem w poprzednich wpisach, zainteresowanie językami jest u mnie dość bardzo związane z radiem i muzyką, dlatego pewnie będą trafiały do tej kategorii m.in. różne piosenki w mniej znanych albo ciekawych językach i gwarach, nagrania z różnych stacji radiowych itp. Jednak chciałbym tu także trochę popisać o języku międzysłowiańskim, może opublikuję też jakiś tekst w tym języku, chociaż zdaję sobie sprawę, że niektórym z was mogłoby sprawiać trudności przeczytanie takiego tekstu ze względu na syntezę. No ale jakiś wpis dźwiękowy pewnie się pojawi, potem dołączę wersję tekstową albo coś takiego. Także mniej więcej tak.

EltenLink